23.12.2010 16:37 - Буряад Yнэн, № 47 от 02.12.2010

Рейтинг публикации: популярно (0), полезно (0)

Автор: Ранжурова Надежда Ламажаповна

"Гуа сэсэн хатан - 2010" гэhэн конкурсдо

Багшын үндэр заяан

Түрэл нангин хэлэеэ мартуулангүй, улам хүгжєєжэ, үндэӥэн хэлэн дээрээ угайнгаа еӥо заншал ӥэргээжэ, ёӥотой буряад соёлоо дэмжэжэ, абажа ябаӥан хүнүүд хаана гээшэб? Биил даа, бии, тэдэнэй нэгэн - Загарайн аймагай Асагад нютагай Агваан Доржиевай нэрэмжэтэ ӥургуулиин буряад хэлэнэй багша Нанзанова Очир-Ханда Найдановна болоно.

Очир-Ханда Найдановна Асагад нютагта 1969 ондо түрэӥэн, бүхы ажалаа, зохёохы хүдэлмэриеэ, ами наӥаяа хайрата тоонтодоо зорюулаа. 1988 онӥоо ӥургуулида хүдэлжэ эхилээд, 1994 ондо буряад хэлэнэй багша болоо.

Манай ӥургуули – аймаг соогоо ганса үндэӥэ яӥанай эмхи зургаан, тиимэӥээ ород хэлэтэй үхибүүд ӥургуулидамнай эхэ хэлэндээ ӥурахаяа зорижо ерэдэг. Очир-Ханда Найдановна иимэ үхибүүдтэ хүн бүхэндэнь зохидхоноор, онсо маягтайгаар хандажа, урмашуулаад, ойлгуулжа эхилдэг юм. Тэдэнэр 9 , 11 класс дүүргэхэдээ, буряад хэлэтэй болоод, найруулга-зохёолго бэрхээр бэшээд дүүргэдэг зантай. Шабинарайнь дунда буряад хэлэн болон литератураар республикын олимпиадада 1,2,3 ӥууринуудые эзэлэгшэд олон. Заншалта болоӥон жэлдээ нэгэ үнгэргэдэг буряад хэлэнэй үдэрнуудтэ багшын шабинар заатагүй электрон номоор республикын мүрысєєнїїдтэ түрүү ӥууринуудые эзэлжэ, ӥургуулияа суурхуулдаг. Мүнєє жэлдэ хоёр пурагшадынь 1, 2 ӥуури абаа. «Эхэ ӥайхан хэлэеэ суг хамта мандуулая», - гээд, багша үхибүүдээ уран үгэдэ ӥургадаг. Ћурагшадынь аймагтаа, мүн республикадаа уран үгын мїрысєєгєєр шалгаржа гараад, ёӥотой ӥайхан буряад хэлэн ямар байха ёӥотойб гэжэ жэшээ харуулдаг. Раднаев Намдак «Чудесный клад Бурятии» гэӥэн республиканска уран їгын конкурсдо 1 ӥуури эзэлээ. Мүнєє БГУ-гэй Yндэӥэ яӥатанай институдай оюутан. Мүн шабинарынь эрдэмэй - практическа конференцинүүдтэ («Шаг в будущее», «Летопись родного края» г. м.), уншалгануудта (Агвановска, Давыдовска уншалганууд г.м.) ябааб - хододоо 1-хи, 2-хи, 3-хи ӥууринуудые абаад лэ ерэжэ байдаг.

Багша ӥургуулиин үхибүдые хүтэлбэрилжэ, архивуудаар ябажа, түүхын музей, национальна библиотекэ болон ондоо нютагуудаар хориин 11 эсэгын гушад угай түүхэ домогуудые суглуулаад, «Асагадай домогууд» гэжэ суглуулбари болгожо гаргаӥан байна. Асагад нютагай урда сагай дуунуудые үбгэд хүгшэдтэ ошожо, хєєрэлдэжэ, дуулахыень шагнажа, «Асагадай урданай дуунууд» гэжэ нэрэтэй буклет болгон хэблэжэ гаргаа. Yгы болоӥон нютагууд тухай мэдээнүүдые, хэд ямар буусада ажаӥуугааб, хэды байгааб, мэдээжэ хүнүүдыень – ӥурагшадтаяа суглуулаад, «Yгы болоӥон нютагууд» гэжэ сборник согсолборилӥон юм. Манай ӥургуулида онсо шэнжэтэй, нилээд ехэхэн горитой, ӥонин «Топонимическа толи» бии. Энэ толи соо манай нютагай бүхы топонимууд – географическа нэрэнүүд – Очир-Ханда Найдановнагай ба тэрэнэй шабинарай хэӥэн ажал юм. Тэдэнээ зохидхоноор карта дээрэ тэмдэглэнхэй.

Манай нютагта «Гандандаржалинг» гэжэ баян түүхэтэй, хаа яанагүй мэдээжэ дасан бии юм. Дасанайнгаа түүхын олон хуудаӥануудые Очир-Ханда Найдановна тодорхойлон харуулаа. Гадна түрэл нютагайнгаа мэдээжэ хүнүүдые, түүхэтэ ажал ябуулагша – Чойнзон Юрєєлтуев, Зүүн Сибириин хамба лама, Доржо Дарбаев, хориин 11 эсэгын угай бэшээшэ, дайнай болон ажалай баатарнуудай намтар ба ажаябуулга үхибүүдээрээ шэнжэлээ юм. Мүн урдын ёӥо заншалнуудые шэнжэлгэдэ багша ехэ оролдосо гаргадаг. «Yхибүү үлгыдэ оруулга», «Айлшадые угталга», «Буряад хубсаӥан» г.м. буряад ёӥо заншалнууд, нааданууд ӥургуулидамнай амжалтатайгаар үнгэрӥэн юм.

Очир-Ханда Найдановна єєрєє багшанарай элдэб конкурснуудта, эрдэмэй конференцинүүдтэ дүй дүршэлєєрєє хубаалдадаг, мэргэжэлээ дээшэлүүлдэг. Жэшээнь, мүнєє жэлэй Буряад хэлэнэй үдэрнүүдтэ республикын багшанарай конкурсдо Нанзановагай «Эхэ нангин хизаарнай» гэжэ элективнэ курсын программа илажа гараа. Багшын зохёохы ажалнууд Загарайн аймагтаа, республикада хэблэн гарагагданхай.

+комментировать